วัดอนาลโยทิพยาราม (Wat Analayo Thippayaram) (พระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดสามัญ, สังกัดคณะสงฆ์ธรรมยุติกนิกาย) ตั้งอยู่บน ดอยบุษราคัม (และม่อนพระนอน) บ้านสันป่าบง ตำบลสันป่าม่วง อำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา วัดแห่งนี้สร้างขึ้นโดย พระปัญญาพิศาลเถร (หลวงพ่อไพบูลย์ สุมังคโล) เพื่อเป็นศูนย์กลางการปฏิบัติธรรมที่สงบงดงาม

โดดเด่นด้วย สถาปัตยกรรมที่ผสมผสานศิลปะล้านนา พม่า และไทใหญ่ อย่างกลมกลืน ทำให้แต่ละอาคารมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว ทั้งยังสามารถชมวิวของ กว๊านพะเยาและตัวเมืองพะเยา ได้อย่างชัดเจนจากยอดดอย

พื้นที่ทั้งหมดของวัดกว้างกว่า 2,800 ไร่ ภายในประกอบด้วยศาสนสถานหลายแบบ เช่น พระประธานศิลปะสุโขทัย พระพุทธไสยาสน์ พระพุทธรูปปางลีลา พระพุทธรูปปางนาคปรก และองค์รัตนเจดีย์แบบพุทธคยา รวมถึง เก๋งจีนที่ประดิษฐานองค์เจ้าแม่กวนอิม และ หอพระแก้วมรกตจำลอง ที่มีพระแก้วมรกตทำด้วยทองคำ พระบุษราคัม พระเงิน พระทอง และพระนาค

ตามตำนานเล่าว่า ดอยแห่งนี้เคยปรากฏแสงสว่างสีเหลืองทองลอยไปมาในวันสำคัญทางศาสนา หลวงพ่อไพบูลย์จึงตั้งชื่อว่า “ดอยทองคำ” หรือ “ดอยบุษราคัม” อันเป็นนิมิตแห่งบุญญาธิการ

วัดอยู่ห่างจากตัวเมืองพะเยาประมาณ 7–10 กิโลเมตร ตั้งอยู่บนดอยบุษราคัม สามารถเดินทางได้ทั้งทางรถยนต์และทางบันไดนาค

• รถยนต์ส่วนตัวหรือรถรับจ้าง: ระยะทางประมาณ 7.6 กิโลเมตร ใช้เวลาประมาณ 15 นาที ตามเส้นทางหลวงชนบท พย.1316

• หมายเหตุ: ทางขึ้นค่อนข้างชัน ควรใช้รถยนต์ส่วนตัว แต่สามารถขับขึ้นถึงลานจอดรถด้านบนได้

• แต่งกายสุภาพเมื่อเข้าเยี่ยมชม

• แนะนำให้ไปในวันที่อากาศแจ่มใส เพื่อชมวิวของกว๊านพะเยาได้ชัดเจน

• เผื่อเวลาอย่างน้อย 1–2 ชั่วโมงสำหรับเดินชมทั่ววัด

• เตรียมน้ำดื่มและหมวกกันแดด เพราะวัดตั้งอยู่บนยอดดอย

• หากมาช่วงเช้า สามารถเห็นหมอกบางปกคลุมรอบกว๊านพะเยา

ค่าเข้าชม:

• ไม่มีค่าเข้าชม (ฟรี)

เวลเปิด-ปิด:

• เปิดทุกวัน เวลา 06:00 – 18:00 น.